voer voor filosofen

Voltaire trekt graag van leer tegen de nonsens van de katholieke kerk, en sommige van haar 

praktijken, zoals het doopsel. De hypocrisie die erachter schuilt ontmaskert hij genadeloos : 

ik neem een paar uittreksels uit zijn Dictionaire Philosophique (1764), waar ik een engelstalig

exemplaar van bij heb, in de bibliofiele Penguin reeks, Great Ideas, boekje dat ik aan de kapitein

wil schenken als ik komende week afscheid neem. Reeds heb ik een opdracht opgesteld op een

postit, die gaat als volgt: ‘Dear captain: you will enjoy this little book, written by an eminent 

philosopher, who’s ideas match quite well with yours! Like you, he believes that no man is 

born evil.’ Z’n dochter -ongelovig als hijzelf, trouwt in september met ‘n dominee, prima kerel, 

zo benadrukt hij. Ik wens haar en de kapitein vanzelfsprekend alle geluk toe bij dit huwelijk; 

tussendoor zal hij in dit boekje genoeg stof vinden ter discussie met zijn a.s. schoonzoon.

Want, Voltaire, vader van de Franse revolutie notabene, is van alle tijden: ‘Immortalis !’

Een paar uittreksels, naar aanleiding van de traditionele doop bij het passeren

van de equator (zie lager: ‘Vi Neptunus’) hier aan boord van M/V Oberon.

“Mensen, die zich als altijd door hun zintuigen laten leiden, stellen zich gemakkelijk voor, dat 

wàt het lichaam wast, ook de ziel zuivert. Reeds onder Egyptische tempels bevonden zich grote waterciterns ten behoeve van de priesters... en sinds ‘s mensen heugnis tot op vandaag, zuiveren de Indiërs zich in de Ganges, ritueel dat ons via de Hebreeuwen bereikte. Johannes doopte in de Jordaan, ook Jezus liet zich door hem dopen, hoewel ie zelf nooit iemand gedoopt heeft - maar wie gaat er nu

aan zo’n ritueel raken: zo werd het doopsel hoofdritus en bezegeling van het Kristen zijn.

In de eerste eeuwen van het Christendom, werd dit sacrament lekker misbruikt, door tot aan zijn 

sterfbed te wachten, om het doopsel te ontvangen. Mooi bewijs daarvan, het voorbeeld dat keizer Constantijn zelf gaf (grondlegger van de katholijke staatsgodsdienst, ‘unam sanctam et apostolicam ecclesiam’ –geloof me ! nvdr) met volgende redenering: het doopsel wist alles schoon: eerst mijn 

vrouw en zoon ombrengen, en nog een paar rivalen, waarna ik me dopen laat, en de hemel komt

mij toe ! En dat deed hij ook,” aldus Voltaire.

Het is gewoon een perverse gedachte -om hem verder even samen te vatten- dat de mens van nature slecht zou zijn, en zo in de wieg gelegd; pervers is het, om een onschuldig kind onder al het denkbare kwaad van de wereld te willen bedelven. ‘Want als het zo was,’ -Voltaire is eigenlijk goddelijk (!) in

zijn bewijsvoering, ‘dat hij in wezen slecht, en even kwaadaardig zou zijn wanneer ongeluk hem treft

(wat hem ongetwijfeld aan zou zetten om uit woede wraak te nemen voor het hem aangedane leed), 

dan zouden we elke morgen zoveel mannen vinden, die door hun vrouw koud gemaakt werden, en vaders van ’t zelfde, door hun kinderen, zoals we bij dageraad de kippen aantreffen, die door een 

wezel de keel overgebeten zijn om het bloed te drinken !’ Pervers idee, inderdaad, want op zich 

reeds oorzaak van veel kwaad: of hoe je gelovige mensen met een levenslange neurose opzadelt !

Voor Voltaire is de begeerte de bron/moeder van alle kwaad: de begeerte, die men op zijn ergste

aantreft in steden als Rome, Venetië, Parijs, Londen en Amsterdam!  Zo staat het er !! (waar hààlt

ie het ?!) ‘Ongetwijfeld is er nog téveel kwaad in de wereld, maar, er is oneindig veel minder kwaad, 

dan men denkt,’ zegt hij, en dit verklaart hij door des mensen subjectiviteit: ‘wij overdrijven,’ zegt hij,

bij ’t minste dat er verkeerd gaat: ‘zijt ge bedrogen, dan zijn àlle mensen leugenaars en bedriegers! 

voor een melancholicus die slachtoffer werd van een onrechtvaardigheid, stikt het ganse universum

van verdoemden, terwijl een jongeling op vrijersvoeten, die na de opera uit souperen gaat met zijn

geliefde aan zijn zijde, zich nauwelijks zal voorstellen dat er ongelukkige mensen bestaan.’

(yterst interessante definitie van melancholie: vindt ge in geen enkel tekstboek!)

 

Zou Voltaire dit vandaag nog zeggen, met al wat we rondom ons en op TV zien? Oorlog alom !

Heeft de misdaad tegenwoordig andere proporties aangenomen? Denk aan misdaadorganisaties..

Wat een tsunami kan teweeg brengen, wist hij wel, sinds de ramp die Lissabon overkwam in 1755.
Toch laat hij -tegen beter weten in, Candide terplekke zijn stoplap herhalen: “tout est pour le mieux,

dans le meilleur des mondes”. Persoonlijk verkies ik: "Cultivons notre jardin," - eronder verstaan:
elk zijn eigen tuintje wieden ! ".. en elk moe voo' z'n eigen deure vagen," orakelde ons moeder !

De prachtige Zweedse encyclopedie, Bonniers Uppslagsbok*, die iedereen in de bar kan raadplegen,

citeert uit Candide: "alla sät är bra, utom de tråkiga"! = alle wegen zijn goed, behalve de vervelende, terwijl de zweden er in de dagelijkse omgang ".. utom de dåliga" van gemaakt hebben:
'alle wegen zijn goed, behalve de slechte !!' Van logica gesproken !

* Voltaire, François-Marie Arouet : hans prosa är kvick, klar, elegant och träfsäker..! Kämpade för tankefrihet, religionsfrihet och tolerans. (die Gedanken: met wat duits en westvlaams kom je er wel!)